Het college van burgemeester en wethouders heeft op 1 maart besloten deel te nemen aan een historisch onderzoek, op zoek naar de feiten rond de onteigening en restitutie van Joodse eigendommen in Midden-Groningen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. De gemeenten Veendam, Oldambt, Westerkwartier en Het Hogeland zijn in mei 2021 een dergelijk onderzoek gestart, uitgevoerd door de Rijksuniversiteit Groningen. Midden-Groningen sluit zich hier nu ook bij aan.
Het onderzoek richt zich op vastgoed zoals woningen, bedrijfspanden en gronden. Er wordt in het onderzoek ook gekeken naar de problematiek van gemeentelijke (na-)heffingen) en de opvang en het rechtsherstel van gedupeerde Joden. Op basis van de onderzoeksresultaten neemt het college eventueel verdere stappen.
Burgemeester Adriaan Hoogendoorn licht de motivatie voor dit collegebesluit toe: “Er ligt een moreel-ethische verplichting voor Midden-Groningen om verder onderzoek te doen en alsnog recht te doen als dat niet of in onvoldoende mate is gebeurd. De gemeente streeft naar een rechtvaardige en transparante overheid. Met het verrichten van een diepgaand onderzoek wordt duidelijk wat er tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog is gebeurd als het gaat om de onteigening en het rechtsherstel van Joods vastgoed in de gemeente Midden-Groningen.”
Aanleiding
De gemeente Midden-Groningen heeft in 2021 persvragen ontvangen van de KRO-NCRV voor het tv-programma Pointer en de Monitor of er in onze gemeente ook onderzoek is gedaan naar de onteigening en doorverkoop van Joodse woningen in de Tweede Wereldoorlog. Directe aanleiding voor dit onderzoek door de KRO-NCRV was het online openbaar maken en publiceren van de zogenaamde ‘Verkaufsbücher’ door het Nationaal Archief. Hieruit blijkt namelijk dat in de voormalige gemeenten, die zijn opgegaan in de gemeente Midden-Groningen, tussen 1940-1945 mogelijk Joodse woningen onteigend zijn. In de ‘Verkaufsbücher’ zijn een dertigtal registraties aangetroffen.
Achtergrond
Uit een beknopt intern onderzoek in de gemeentelijke archieven medio 2020, is gebleken dat de voormalige gemeente Sappemeer een rol heeft gespeeld in de onteigening van panden en/of percelen van Joodse inwoners aan de Noorderstraat 75-76 te Sappemeer. De voormalige gemeente Sappemeer heeft de genoemde percelen aangekocht. De gemeente Hoogezand-Sappemeer heeft als rechtsopvolger in 1954 besloten tot rechtsherstel en heeft de nabestaanden van de bewoners financieel gecompenseerd.
